روایتی از یک خبر | پاکستان و تقاضای گاز از قفقاز

به گزارش روز سه شنبه ایران اکونومیست از پایگاه خبری اکسپرس تریبیون پاکستان، «مصدق مسعود ملک » وزیر نفت و پتروشیمی پاکستان در گفتگو بایک شبکه تلویزیونی خصوصی اعلام کرد این کشور ۲۰۰ هزار تن گاز از جمهوری آذربایجان طی ۲ ماه آینده و باتوجه به نیاز کشور وارد خواهد کرد.

وی در ادامه سخنانش افزود وزیر نفت و پتروشیمی روسیه ماه آینده برای انجام مذاکراتی جهت توافق برای واردات نفت خام از روسیه به پاکستان به این کشور سفر خواهد کرد.

وزیر نفت پاکستان گفت دولت بر روی پروژه لوله خط تاپی برای واردات هزار و ۳۰۰ میلیارد گاز به شکل سالانه از آذربایجان کار کرده است تا کمبود گاز کشور را جبران کند.

او همچنین خاطرنشان کرد ذخایر گاز در پاکستان هر سال رو به کاهش بوده است که منجر به فشار مضاعف برای واردات حداکثری جهت تامین نیاز کشور شده است.

پیشینه

پیش تر اکسپرس تریبیون در گزارشی به نقل از اظهارات «مصدق مسعود ملک» نوشته بود دولت این کشور برای غلبه بر بحران انرژی کار بر روی خط لوله انتقال گاز ترکمنستان به افغانستان، پاکستان و هند TAPI را ادامه می‌دهد.

باوجود این برخلاف خواسته افکار عمومی پاکستان و مطالبه صنعتگران و جامعه تجار این کشور همسایه برای بهره‌برداری از پروژه گاز ایران به جای خرید هنگفت گاز مایع از خارج و یا دل بستن به طرح گازی تاپی، دولت اسلام‌آباد اصرار بر تبعات تحریم‌ها و برداشتن گام های لرزان به سمت گاز ترکمنستان دارد.

مهلت اجرای قرارداد گازی ایران و پاکستان همزمان با پایان سال ۲۰۱۴ میلادی به پایان رسید و جمهوری اسلامی ایران مدت ها قبل از سررسیدن این ضرب الاجل، به تعهد خود عمل کرد و خط لوله گاز را در خاک خود از میدان های گازی جنوب تا نزدیک مرز پاکستان احداث کرد اما دولت وقت پاکستان و حتی دولت ها بعدی به بهانه تحریم، از انجام تعهدات خود سر باز زدند.

طبق بندهای مندرج در این قرارداد، هر یک از طرفین که در مهلت مقرر (۳۱ دسامبر ۲۰۱۴) به تعهدات خود عمل نکند، باید بابت هر روز تاخیر، مبلغ مشخصی به طرف مقابل جریمه پرداخت کند. اکنون، حدود هشت سال است که این ضرب الاجل سپری شده است.

اما ایران، به نشانه حسن نیت و به دلیل احترام به حسن همجواری با پاکستان به عنوان کشور دوست و همسایه، تا کنون طلب جریمه نکرده است هرچند که طبق قرار داد، این حق را برای خود محفوظ می داند.

طرح خط لوله گاز موسوم به "تاپی" که نام آن از حروف اول نام چهار کشور حاضر در این طرح (به انگلیسی) شامل ترکمنستان، افغانستان، پاکستان و هند تشکیل شده است، قرار است در صورت اجرا و تکمیل، گاز ترکمنستان را به به این سه کشور انتقال دهد.

اهمیت موضوع

روی آوردن پاکستان به جمهوری آذربایجان در منطقه قفقاز برای خرید گاز، حکایت از عمق بحران کمبود انرژی در این کشور جنوب آسیا دارد. این اقدام اخیر پاکستان همچنین حکایت از آن دارد که این کشور توان پرداخت هزینه های هنگفت خرید گاز مایع از قطر و یا دیگر کشورها را ندارد و نیز نشان می دهد که هیچ چشم انداز روشنی برای به نتیجه رسیدن پروژه گاز "تاپی" برای انتقال گاز ترکمنستان به پاکستان، افغانستان و هند وجود ندارد.

طرح احداث خط لوله انتقال گاز ترکمنستان به افغانستان، پاکستان و هند، اگرچه طرحی عظیم با ظاهری جذاب و دارای صرفه اقتصادی برای هر چهار کشور به نظر می رسد اما واقعیت های موجود در منطقه و شرایط کنونی حاکم بر کشورهایی که قرار است مسیر عبور این خط لوله و مصرف کنندگان گاز آن باشند، باعث شده تا زمینه برای اجرای این طرح عظیم گازی، چندان مناسب و مساعد نباشد.

اختلاف های کهنه و شدید سیاسی و سرزمینی میان پاکستان و هند و همچنین دعواهای انکارناپذیر میان پاکستان و افغانستان بر سر مسائل مرزی، امنیتی و مبارزه با تروریسم، بخشی از مشکلات پیش روی طرح تاپی به شمار می رود.

اگرچه حدود یک ماه پیش مصدق ملک وزیر مشاور در امور نفت و گاز پاکستان با تکرار بهانه تحریم، رسما اعلام کرد که کشورش دیگر تمایل چندانی به پیشبرد پروژه خط لوله گاز ایران ندارد، اما اجرای این طرح همچنان مطالبه مستمر رسانه ها و مردم پاکستان از دولت اسلام آباد است.

سکوت و عقب نشینی دولت های مختلف پاکستان از اجرا تعهدات خود در قبال قرارداد خط لوله گاز ایران در شرایطی است که مردم و صنایع مختلف این کشور به ویژه در سرمای زمستان، با مشکلات فراوان ناشی از کمبود و قطع گسترده گاز مواجه هستند. با وجود اینکه ایران دو میلیارد دلار برای انجام تعهداتش در قبال احداث خط لوله گاز تا مرز پاکستان هزینه کرده، اما طرف پاکستانی هیچ اقدامی در انجام تعهداتش در قبال این قرارداد برنداشته است.

برگزاری تظاهرات های خیابانی در شهرهای مختلف به ویژه در فصل زمستان در اعتراض به کمبود و قطعی های گسترده گاز، همواره یکی ازمسائل پیش روی دولت پاکستان بوده است.

ارزیابی

به نظر می رسد پاکستان که در اجرای پروژه تاپی موفق نبوده است، حالا دچار سرگردانی برای تامین گاز شده است و مطالبات رسانه ها و مردم این کشور برای بازگشت اسلام آباد به قرارداد واردات گاز ایران ، هر روز بیشتر می شود.

با توجه به شرایط اقتصادی نه چندان مساعد پاکستان، تامین انرژی مورد نیاز برای جمعیت ۲۲۰ میلیون نفر و صنایع گسترده این کشور ، از جمله مهم ترین و دشوارترین کارهای و وظایف پیش روی دولت این کشور است و با وجود این شرایط، دولت اسلام آباد همچنان اصرار به تمکین به تحریم های ظالمانه ، یکجانبه و غیرقانونی آمریکا علیه ایران دارد و تحمل فقر شدید انرژی و رنج های ناشی از آن بر زندگی مردم و صنایع این کشور را به ایستادگی در برابر تحریم های آمریکا ترجیج می دهد.

پاکستان گزینه های مختلف جبران کمبود انرژی و گاز این کشور را از جمله خرید گاز مایع از قطر، واردات گاز از روسیه، پروژه رویایی تاپی و حالا هم طرح خرید گاز از جمهوری آذربایجان را با ناکامی مورد آزمایش قرار داده است و اما همچنان در عطش و فقر گاز و انرژی به سر می برد.

آنچه مسلّم است، ایران به عنوان همسایه پاکستان و دومین دارنده ذخایر گازی جهان، مطمئن ترین، نزدیک ترین، آسان ترین، ارزان ترین و امن ترین راه دستیابی پاکستان به منابع عظیم انرژی است و مردم پاکستان نیز به خوبی به این موضوع واقف بوده و مطالبه خود از دولت برای بازگشت به بازار انرژی ایران را بر زمین نخواهند گذاشت.